ŚLADAMI SENEKI
ŻYCIE
„Niektórzy przestali żyć wcześniej, niźli zaczęli”.
„Z życiem jest tak, jak z bajką:
zależy nie na tym, czy długo trwa,
lecz na tym, czy pięknie jest ułożona”.
„Dobre jest nie samo życie, tylko piękne życie”.
„Piękno życia nie zależy od jego długości,
ale od sposobu wykorzystania”.
„Póki żyjesz, trzeba się uczyć, jak żyć”.
„Życie całkiem bezczynne
jest bez zajęć naukowych śmiercią
i złożeniem do grobu
żywego człowieka”.
„Żyj tak,
byś nie miał do zwierzenia nic takiego,
z czego być nie mógł zwierzyć się
nawet wrogowi”.
„Winniśmy obrać sobie jakiegoś prawego człowieka
i mieć go zawsze przed oczami,
aby żyć tak, jakby on się nam przyglądał
i wszystko czynić tak, jakby on widział”.
„Żyj z ludźmi tak,
jakby widział to Bóg,
rozmawiaj z Bogiem tak,
jakby słuchali tego ludzie”.
MĄDROŚĆ
„Kto ma mądrość, jest mądry;
kto jest mądry, ma mądrość”.
„Mądrość – to najwyższa doskonałość
duszy ludzkiej.
Filozofia zaś – to umiłowanie mądrości
i wytrwałe dążenie do niej.
Zmierza ona tam,
dokąd mądrość już doszła”.
„Nikt nie może żyć szczęśliwie,
a nawet znośnie, bez umiłowania mądrości,
(…) mądrość doskonała czyni
żywot ludzki szczęśliwym”.
„Prawdę można mówić jedynie temu,
kto chce jej słuchać”.
„Poznanie błędu jest początkiem
wyzwolenia się z niego”.
„Nie chcemy poprawić się dlatego,
iż uważamy się za doskonałych”.
„Wedle dawnej zasady wreszcie
należy zalecić unikanie trzech rzeczy:
nienawiści, zazdrości i wzgardy”.
FILOZOFIA
„Być zdrowym – to filozofować.
Bez tego duch jest chory”.
„Filozofia uczy czynów, a nie słów
i domaga się, by wszyscy żyli
wedle jej prawideł,
by życie każdego człowieka
nie odbiegało od jego mowy,
by samo w sobie było jednolite
oraz żeby wszystkie jego uczynki
i wywody miały zabarwienie to samo.
Jest to największą powinnością,
a zarazem i wskazaniem mądrości,
by czyny zgadzały się ze słowami,
by mędrzec we wszystkich okolicznościach
miał jednakie i równe usposobienie”.
„Bardzo brzydka to rzecz
mówić jedno, a drugie myśleć;
o ileż brzydsza wszelako
pisać jedno, a myśleć drugie!”
„Słowa potwierdzaj uczynkami!”
„Pisma niektórych (filozofów),
choć mają głośne imiona, są bezkrwiste.
Pouczają, rozprawiają, docinają,
lecz serca nie dodają,
bo sami go nie mają”.
„Nie ma bowiem ani filozofii bez cnoty,
ani cnoty bez filozofii.
Filozofia jest nauką cnoty,
ale zdobywaną na drodze samej cnoty”.
„Aby udziałem twym była prawdziwa wolność,
winieneś służyć filozofii.
Kto jej się podporządkował i oddał,
ten nie doznaje nawet jednodniowej zwłoki:
jest wyzwalany natychmiast.
Bo właśnie służba filozofii
jest wolnością”.
„Filozofia domaga się umiarkowania,
a nie udręki,
umiarkowanie zaś nie może być
zaniedbaniem”.
„Wierz mi, ci, co na pozór nic nie robią,
robią nieraz więcej od innych:
zajmują się naraz sprawami
ludzkimi i boskimi”.
BÓG
„Boga nikt nie zna,
przy czym wielu sądzi o Nim źle
i w dodatku czyni to bezkarnie”.
„Pytasz, co jest celem Boga?
Dobroć. Bóg jest dobry,
dobremu zaś obca jest wszelka niechęć
do żadnego dobra.
Stworzył przeto świat
jak mógł najlepszy”.
„Pragniesz zjednać sobie życzliwość bogów?
Bądźże dobry”.
„Dziwisz się, że człowiek idzie do Boga?
Oto Bóg sam przychodzi do ludzi,
a nawet, co jest ściślejsze, wchodzi w ludzi.
Bez Boga żadna dusza nie jest dobra”.
„Dusza nasza ma wielkie zdolności
i jeśli nie przygniatają jej występki
wznosi się właśnie aż do bóstwa”.
„Wskażę ci środek,
który wzbudza miłość bez leku,
bez ziół i żadnego czarodziejskiego zaklęcia:
jeśli chcesz być kochany,
kochaj”.
BOGACTWO
„Wielka to rzecz nie zepsuć się
przez bliskie zetknięcie z bogactwem!
Wielki to mąż, który mając bogactwo
jest ubogi!”
„Jakaż jest więc miara bogactwa?
Pierwsza – mieć to, co jest niezbędne;
następna – mieć to, co jest wystarczające”.
„Najkrótsza droga do bogactwa
wiedzie poprzez pogardę bogactw”.
„Kto z ubóstwem zostaje w dobrej zgodzie,
jest bogaczem”.
„Ten najlepiej korzysta z bogactw,
kto ich najmniej pożąda”.
„Niewielu trzyma niewola,
większość sama trzyma się niewoli”.
ŚMIERĆ
„Kto nie chce umierać, nie chciał też żyć.
Życie bowiem dane jest pod warunkiem śmierci
i do niej przecież podążamy”.
„Śmierć zaś, której tak bardzo boimy się
i którą odtrącamy, przerywa tylko życie,
lecz go nam nie odbiera.
Znowuż nadejdzie dzień,
który wywiedzie nas na światło,
(…) wszystko, co zdaje się ginąć,
w istocie tylko się przemienia”.
---------
Wszystkie cytaty pochodzą z książki:
Seneka, Listy moralne do Lucyliusza, przeł. Wiktor Kornatowski, Warszawa 2010.
Wszystkie zdjęcia wykonał autor strony.
© Copyright by Stefan Szary
